Jammer genoeg leven we in een maatschappij waar we nog te weinig leren om onze emoties écht te uiten. Als kinderen emoties niet ervaren, voelen en uiten, ontstaat er afweer. Deze afweer uit zich door middel van bepaald gedrag. Het gedrag heeft daarin een functie en duwt de emoties weg. Nu weten we allemaal dat we een strandbal niet onder water kunnen duwen. Er is een moment dat de bal met veel kracht naar boven plopt. Zo is dat ook met emoties die weggestopt worden. Het kost veel energie om de bal lang naar beneden te duwen. En op stressvolle momenten is dat extra moeilijk. Het kind wordt op deze stressvolle momenten stiller of juist heel erg dominant. Dat kost ouders weer energie en geeft nog meer stress. Het maakt de gezamenlijke emoties eigenlijk alleen maar sterker. Als de emoties naar buiten komen, dan is het een explosief, net zoals de strandbal. En dat gebeurt precies op de momenten dat het net niet uitkomt.
Wat ik dan bij veel ouders zie, is dat ze met stress in hun hele lijf, zoeken naar oplossingen. Het kind belonen door snoepjes, koekjes, limonade te geven. Zoethoudertjes die het kind tijdelijk afleiden. Maar de bal onder water blijft krachtig naar boven duwen. Ontkennen of belonen blijkt niet te helpen. Emoties verdwijnen hierdoor namelijk niet. Het is een toneelstukje van ouders, waar het kind even tijdelijk ‘positief’ in meespeelt. Zou je niet ook meedoen voor een snoepje?
Emoties als verdriet, teleurstelling, machteloosheid, vreugde en plezier horen bij het leven. Als je als volwassene emoties afkeurt gaan kinderen emoties wegstoppen. Als je als volwassene zelf voordoet, dat je emoties niet laat zien, doen kinderen hetzelfde. Kinderen spiegelen gedrag, omdat ze via jou als belangrijke opvoeder voorgeleefd krijgen dat het kennelijk zo hoort.
Wat dan vaak zichtbaar overblijft van de emoties van kinderen, is een uiting van specifiek gedrag. Dit kan voor ieder kind anders zijn. Het ene kind gaat zich minder laten zien door stiller te worden, zich aan te passen of zich terug te trekken. Het andere kind laat zich juist meer zien door vaker boos te worden, de clown uit te hangen of misschien wel agressief te worden. En wanneer zal het kind dit gedrag uiten? Je raadt het al, precies op stressvolle momenten, zoals in dit geval tijdens de vakantiereis.
Het woord ‘emoties’ komt van het Latijnse woord ‘emovere’, wat –beweging- betekent. In beweging komen. Door beweging komt er ruimte voor ontlading van eerder vastgezette stress. Als emoties zich vastzetten in het lichaam ontstaan problemen zoals moeite met inslapen, doorslapen, hoofdpijn of buikpijn. Emoties zoeken een uitweg in het lichaam. Het menselijk lichaam heeft een natuurlijke aanleg en wijsheid waardoor het deze stress niet wil opslaan. Het jonge lichaam kent de gevolgen en kiest voor ontlading. Dat is ook de reden waarom sporten zo belangrijk is, dat zorgt ook voor beweging en ontlading.
Met deze wetenschap dat emotionele spanning ontlading wil worden, is stil zitten tijdens een lange reis, na een vaak stressvolle periode vóór de vakantie, geen beste match. Familieleden moet in het begin van de vakantie ook weer even wennen aan elkaar, je zit immers 24 uur bij elkaar op de lip.
Wat kun je op zulke momenten voor je kinderen betekenen?
We weten allemaal dat nog meer stress averechts werkt. Wat werkt dan wel, wat hebben je kinderen van jou nodig. Wat zijn de belangrijke kleine stappen, die nodig zijn om het samen weer gezellig te hebben?
Allereerst, dat je als opvoeder rust uitstraalt.
Van daaruit oprechte aandacht hebben voor het kind.
Ruimte creëren voor het kind om te ervaren en te praten over zijn ervaring.
Delen van jullie ervaring, wat jij voelt als opvoeder. Hoe makkelijk of juist moeilijk het uiten een emotie -zoals bijvoorbeeld verdriet- voor jou is.
Laat het kind niet alleen met zijn emoties. Wees onvoorwaardelijk aanwezig.
Als het kind de ruimte voelt om te ontladen, vraag het kind dan niet te stoppen met huilen. Geef het juist de maximale ruimte en tijd die het nodig heeft.
Wees aanwezig om te luisteren naar je kind.
Vraag het kind na een huilbui of er nog meer verdriet zit. Geef aan dat alles eruit mag. Dat geeft rust om de vakantie te beginnen, of om die verder te vervolgen.
Neem de tijd op vakantie zelf om even alleen met je kind te zijn. Vraag waar het kind altijd al eens met je over heeft willen praten, maar dat nog nooit heeft gedaan. Deel ook waar jij al eens altijd over hebt willen praten.
Neem de ruimte om samen te bewegen. Ga eens hard rennen met elkaar en, waar mogelijk, ook hard schreeuwen. Lekker alles eruit gooien. Geef het kind aan dat dit ontlaadt. Val samen neer in het zand of het gras en kijk elkaar met een lach aan.
Word zelf weer kind, dat geeft de beste inleving. Merk dat je kind je dan nog meer toelaat in zijn wereld. Het kind heeft zo het gevoel dat je hem of haar beter begrijpt in zijn kinderwereld.
Ja, dat is misschien spannend. Deze frustratie aangaan is echter een prachtige spiegel voor het kind.
De onderstaande vragen zijn bedoeld om jezelf inzicht te geven in jouw meest passende manier te reageren:
Ben jij zelf wel eens ‘lastig’ geweest?
Wat had je zelf als kind nodig van je ouders? Waarmee zouden jouw ouders jou zo zielsgelukkig hebben gemaakt tijdens een vakantie?
Wat wordt er in jou aangeraakt, als je kind emotievol reageert?
Wat heb jij nodig om dan in contact te gaan of blijven met je kind?
Realiseer je, dat we als mens allemaal behoefte aan verbinding hebben. Dat geldt voor een kind in een emotievolle situatie evenzo. Het geven van erkenning aan je kind, maar ook aan jezelf, kan daarin helpend zijn.
Onthoud! Het hoeft niet in allemaal in één keer goed te gaan. Van een kind krijgt je namelijk niet slechts één kans, zelfs geen tien kansen, je krijgt wel honderden kansen. Ga weer in contact en nodig jezelf uit tot het maken van een andere keuze! 💛